Herenboer
Tijdens het Foodvalley-festival maakte ik er kennis mee en onlangs stond het in de krant: het fenomeen herenboerderij. Voor degenen die dit niets zegt: de herenboerderij van nu is een kleinschalige coöperatieve boerderij in eigendom van een aantal huishoudens. Een coöperatie dus en iets anders dan de klasse van boeren die voldoende kapitaal bezat om niet zelf het land te bewerken. Ik weet niet of ze nog bestaan, de herenboeren. Maar de hoeves zijn er nog: vergroot en versierd om aan te geven dat hier iemand van belang woonde.
De herenboer was een manager avant la lettre, hij stond bovenaan de agrarische rangorde en was meestal betrokken bij het plaatselijke politieke leven. En waar de meeste boeren zelf op de boerderij werkten, had de herenboer daarvoor knechten en meiden in dienst. De knechten konden keuterboeren zijn of dagloners zonder eigen bedrijf. Landarbeiders die voor het gezinsinkomen geheel of gedeeltelijk van de boer afhankelijk waren. Maar ze konden ook inwonend zijn. Vrijgezelle knechten die voor kost en inwoning aan de boer werkplichtig waren. Die niet ziek konden zijn omdat ontslagbescherming nog niet bestond en ze de kans liepen daardoor hun plek te verbeuren.
Bij één van die jongens kwam ik, toen hij allang geen jongen meer was regelmatig langs. En hij vertelde mij, toen ik een wond aan één van zijn voeten behandelde en hem vroeg of het geen pijn deed, dat pijn iets was wat hij had geleerd te weerstaan. Hij had eens na een ongelukkige val doorgewerkt tot de boer hem uiteindelijk van de boerderij wegstuurde. Niet omdat de jongen dat wilde maar omdat hij na een aantal dagen achterbleef met de hoeveelheid werk die hij normaal verzette. Een ver familielid dat hem opving stuurde hem naar het streekziekenhuis, daar bleek hij een breuk in zijn bovenbeen te hebben. Hij had de pijn genegeerd uit angst voor het onvermijdelijk ontslag.
Pijn was een luxe die hij zich niet had kunnen permitteren. Hij vertelde het niet met trots, niet met de hoogmoed waarmee de mens van nu zichzelf multimediaal verheft. Nee, hoogmoed kende hij niet, deemoed ook niet. Hij bestond niet uit superlatieven, hij was eenvoudigweg mens. Hij zei niet veel, hij leefde en observeerde en was blij met de kleine dingen op zijn pad. En als hij sprak dan was het zonder oordeel. Hij sprak niet om belangrijk te zijn of om gehoord te worden, hij sprak om te begrijpen.
Belangrijk was hij maar in de ogen van Eén. Althans dat geloofde hij. Daarin vond hij troost en kracht en daar vertelde hij als ik bij hem was graag over. Niet omdat hij zich aanmatigde te moeten verkondigen maar uit verwondering over wat hij las. Hij las graag en veel en maar uit één boek. En dat boek leerde hem dat goedheid de enige weg was. Dat hij niet mocht oordelen over het leven van een ander. Ook niet over degene die, omdat het in zijn portemonnee pijn deed, een ander kreupel wegstuurde. Omdat ieder mens iets te dragen heeft: de één zichtbaar de ander verborgen. Dan knikte hij en sloot het boek. En zo is hij ook gegaan: hij sloot in vrede zijn ogen en aanvaardde wat er kwam. Een wijs mens in eenvoud verscholen. Rust zacht ’s Herenboer.
Deze column verscheen op woensdag 31 januari in huis aan huis krant en de online versie van De Edese Post.
Omdat er in de tijd dat de oude man boerenknecht was geen ontslagbescherming bestond kon de herenboer hem zonder meer wegsturen. De jongen leerde niet verbitterd te blijven en leerde dat ieder mens een eigen last te dragen heeft.
Een heer van een boer
Mooie column waarbij je direct meegenomen wordt in het verhaal.
Reactie van Paul Schrijft
Dank je wel Freek.
de titel past bij het verhaal
Zo ging het vroeger, de knecht was erom te werken.
Arm bleef arm.
Maar goed dat zijn geloof hem toen en nu op de been houdt.
Reactie van Paul Schrijft
Zo was het. Bedankt voor je reactie Lucie.
Herenboer
weer een prachtig verhaal. Zo zal het vaak gegaan zijn, geld maakt niet gelukkig het is dat je het nodig hebt om te kunnen leven.
Reactie van Paul Schrijft
Zo is het inderdaad Toos, helaas gaat geld nog te vaak boven de mensen.
Herenboer
Prachtig. Zo’n herkenbare stijl en ook weer anders. Ben dan.
Reactie van Paul Schrijft
Dank je wel Eelco!
Herenboer
Geweldig mooi.
Reactie van Paul Schrijft
Dank je wel Anita!
Geef een beoordeling voor dit verhaal 🧡 als je dit ook voor mij deelt op sociale media!
